SES
Kulağın duya bileceği basit titreşimlerdir. İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları,duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir.
Sesin oluşumu ve yayılması
Ses, bir kaynaktan çıkar. Suda oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır. Bizler de etrafa yayılan bu sesleri
kulaklarımızla işitiriz.
Ses hangi ortamlarda yayılır?
Ses, havada yayıldığı gibi sıvılarda da yayılır.Denizde yaşayan bazı canlılar bu sayede iletişim kurarlar. Fakat ses boşlukta yayılmaz. Örneğin: uzaydaki büyük patlamalarda ses duyulmaz.
Ses Neden Boşlukta Yayılmaz?
Dalgalar genel olarak, mekanik ve elektromanyetik dalgalar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Elektromanyetik dalgalar, yayılmak için bir ortama ihtiyaç duymazlar ve boşlukta da yayılabilirler. Mekanik dalgalar ise, enerjilerini aktarabilmek için ortam taneciklerine ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden boşlukta (örneğin uzayda) yayılamazlar. Ses dalgaları da mekanik dalgalar olduklarından yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duyarlar. Ses, nesnelerin titreşiminden meydana gelen ve uygun bir ortam içerisinde (hava, su vb.) bir yerden başka bir yere, sıkışma ve genleşmeler şeklinde ilerleyen bir dalgadır. Dolayısıyla ses, bir basınç dalgasıdır.
Sesin Yayılma Hızı
Sesin yayılma hızı havada 20o C de 340 m/sn dir. Sesin hızı ,ortamın sıcaklığından etkilenir.Sıcaklık arttıkça sesin hızı da artar.Sıcaklık artışı moleküllerin titreşim hızlarını arttırır,dolayısıyla sesin yayılma hızının artmasına sebep olur Birim zamanda alınan yol hızı verdiğinden sesin yayılma hızı;
Hız: Yol / Zaman
Yağmurlu havalarda şimşek olayı gözlendikten sonra gök gürültüsünü duymamızın sebebi ses hızının ışık hızından daha küçük olmasıdır.
Işık hızı saniyede 3×108 m
Ses hızı saniyede 340 m dir.
Örnek: Aralarında 1700 m uzaklık bulunan iki noktadan birinden çıkan ses diğer noktaya kaç saniyede ulaşır?(Vses= 340 m/sn)
Zaman=Yol/Hız
Zaman=1700/ 340=5 sn
Sesin Yansıması
Ses dalgaları hareket ederken engellerle karşılaştıklarında yansımaya uğrarlar.Yansıma olayında sesin hızı değişmez, fakat yönü değişir. Sesin yansıması bazı canlılara kolaylık sağlamıştır.Örneğin; yarasalar çıkarttıkları seslerin cisimler üzerinde yansımasından faydalanarak hareket yönlerini belirlerler.
YANKI
Ses kaynağından çıkan sesin engele çarptıktan sonra geri yansıyarak tekrar duyulmasına YANKI denir.
SES İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
Frekans
Ses kaynağının saniyedeki titreşim sayısına denir. Kadınların ses telleri kısa olduğu için ses frekansları büyük ve sesleri incedir.Çünkü telin boyu kısaldıkça frekansı artar. Erkeklerin ses telleri uzun olduğundan ses frekansları düşük yani sesleri kalındır.
Tını
Sesin ‘rengini’ ifade eden bir terimdir. Aynı oktavda, aynı notayı (tonu) aynı yoğunlukta ve aynı uzunlukta çalan bir kemanla bir flüt arasındaki temel fark, ‘tını farkı’ dır. Enstrümanları oluşturan bileşenlerin doğal frekanslarındaki farklılıklar, sonuçta oluşan sesin farklı bir tınıda olmasını sağlar. Bu sayede, farklı müzik aletlerinden çıkan özdeş notaları kolaylıkla ayırt edebiliriz.
Rezonans
Frekansları eşit kaynaklardan biri titreştiğinde diğerinin de aynı frekansta titreşmesi olayına denir.
Sesin ölçü birimi desibel olarak adlandırılır.Normal konuşma sesinin şiddeti 30 ile 40 desibel arasındadır.
İnsan kulağı saniyedeki titreşim sayısı 20 ile 20 000 arasında olan sesleri işitebilir.
Sesin soğrulması
Soğurulma etkisi, devamlı olan bir ses kaynağının oluşturduğu ses basınç şiddetini odanın herhangi bir yerinde ölçerek anlayabiliriz. Devamlı olarak artan yansımaların etkisine rağmen, sürekli artmak yerine, ses şiddeti, ölçüm yerinde kısa bir süre sonra dengelenir.
Bu dengelenme, giren ses enerjisi şiddetinin, oda sınırlarını teşkil eden yüzeylerin soğurma yeteneğine eşit olduğunu gösterir. Oda içine soğurucu farklı materyaller eklendiğinde ses basınç şiddeti düşer. Bu da yansıma enerjisi azaltıldığı için oluşur. Oda içi tipik soğurucu yüzeyler halı veya perdedir.
Bunlar basit gözenekli soğuruculardır. Hava moleküllerinin hareketini sınırlayıp ses enerjisini emerler. Sürtünme etkisiyle ses enerjisini ısıya dönüştürürler.
Gözenekli soğurucuların en etkili oldukları konum, ses dalgasının maksimum partikül hızına ulaştığı yerdir. Bu konum yansıma yüzeyinden bir çeyrek dalga boyu uzağında olmalı (ses dalgası 90 derece yansıdığında) ve dolayısı ile frekans bağımlıdır.
Halı, yansıma yüzeyine yakın olan bir soğurucu örneğidir. Yüksek frekansları daha çok soğurur zira, çeyrek dalga boyu boyutları halının kalınlığı ile benzerlik arz eder.
Odanın diğer yüzeyleri farklı frekansları da farklı miktarlarda soğururlar. Bu soğurma oranları kontrol ve ayar edilerek bir odanın müzik için “sıcaklığını” veya konuşma için “açıklığını” ayarlamak mümkün olmaktadır
Kullandığımız ürünler ses dalgalarının çarpması neticesinde soğrulması ile engellenmesi değil, tekrar yansıtılarak geçirimsiz ortamlar içinde hapsolması mantığı ile çalışmaktadır.
